زمان مطالعه: 5 دقیقه
اگه اهل فیلم و سریال باشین و اخبار سینما رو دنبال کنین، قطعاً با کلمه‌ی «اقتباس» (Adaptation) مواجه شدین. بیشتر فیلم‌ها و به‌ویژه سریال‌های طولانی، اقتباسی هستن. سینما به‌عنوان نمایشی از هنر، ترکیبی از هنرهای دیگه مثل موسیقی، نقاشی، رقص، معماری و... هستن. آثار ادبی هم یکی از بزرگ‌ترین منابع الهام برای ساخت فیلم محسوب می‌شن و زمینه‌ی «اقتباس ادبی» (Literary Adaptation) رو فراهم می‌کنن. توی این پست، نگاهی داریم به چند سریال محبوب که از آثار مختلف اقتباس شدن، از «بازی تاج‌وتخت» گرفته تا «آرکین» و «آخرین بازمانده از ما»!
«اقتباس» یعنی گرفتن یک‌سری ایده یا مطالب و بازآفرینی اون‌ها همراه با تغییر و گاهی تلخیص، که در نهایت به تولید اثری مستقل و جدید منجر میشه. «اقتباس ادبی» یکی از شاخه‌های مهم اقتباسه که با الهام از آثار ادبی (شعر، رمان، داستان‌های کوتاه و...) در قالب‌های دیگه‌ای مثل فیلم، نمایش‌نامه، تئاتر، موسیقی، اپرا، پادکست و... بازآفرینی میشه. معمولاً فیلم‌های اقتباسی از کتاب‌ها و رمان‌ها ساخته می‌شن، اما گاهی منبع اقتباس می‌تونه «کمیک‌بوک»ها (Comic Books)، «زندگی‌نامه»ها (Biographies)، «بازی‌های ویدیویی» (Video Games) و... هم باشه.
کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌ها به دلایل مختلفی از اقتباس استفاده می‌کنن. بعضی از این دلایل:
- استفاده از داستان‌ها یا زندگی‌نامه‌ی افراد مشهور می‌تونه باعث جذب مخاطب بیشتر و در نتیجه فروش بیشتر فیلم بشه.
- نوشتن یه فیلم‌نامه‌ی جدید و کاملاً اورجینال، ریسک بالایی داره، چون ممکنه مخاطب جذب نکنه؛ برای همین، سرمایه‌گذاری روی اون کمتره و در نتیجه ممکنه اثر چندان موفقی ساخته نشه.
- بعضی شاهکارهای هنری نیاز دارن که بیشتر دیده بشن و سینما یکی از بهترین راه‌ها برای این کاره.
- داستان از قبل مشخصه و پشتوانه‌ی ادبی و هنری داره، پس میشه عناصر داستانی رو راحت‌تر گسترش داد.
- تمرکز اصلی روی نحوه‌ی نمایش داستان توی سینماست، نه انتخاب یه سوژه‌ی جدید.
- «اقتباس آزاد» (Loose Adaptation): توی این مدل فقط از ایده‌ی کلی اثر اصلی الهام گرفته میشه و فضا (زمان و مکان)، شخصیت‌ها و حتی لحن داستان ممکنه تغییر کنه؛ در نهایت، یه اثر کاملاً مستقل از منبع اصلی ساخته میشه.
- «اقتباس وفادار» (Faithful Adaptation): توی این نوع، ایده‌ی اصلی داستان حفظ میشه، ولی ممکنه بعضی جزئیات تغییر کنه یا خلاصه بشه.
- «اقتباس لفظ به لفظ» (Literal Adaptation): این نوع اقتباس، منبع اصلی رو بدون هیچ تغییری به همون شکل بازسازی می‌کنه.
همون‌طور که اول اشاره کردیم، خیلی از سریال‌ها از کتاب‌ها، گیم‌ها، کمیک‌ها و... الهام گرفته شدن و به‌صورت آزاد یا وفادار ساخته شدن.
-
سریال‌هایی که از کتاب‌ها اقتباس شدن:
Game of Thrones - بازی تاج‌وتخت
- منبع اقتباس: مجموعه رمان‌های «ترانه یخ و آتش» (A Song of Ice and Fire) نوشته «جرج آر. آر. مارتین»
- سال‌های پخش: ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹
- ژانر: فانتزی، درام، حماسی
یکی از معروف‌ترین و پرخرج‌ترین اقتباس‌های تاریخ تلویزیون که داستان نبرد خاندان‌های مختلف «وستروس» رو برای تصاحب «تخت آهنین» روایت می‌کنه. تا فصل پنجم، سریال تقریباً وفادار به کتاب‌ها بود، اما از فصل ششم به بعد مسیر خودش رو رفت. با اینکه محبوبیتش خیلی زیاد بود، اما فصل آخر به شدت بین طرفدارها بحث‌برانگیز شد.
A Series of Unfortunate Events-مجموعه حوادث ناگوار
- منبع اقتباس: «بدبیاری‌ها» نوشته «لمونی اسنیکت»
- سال‌های پخش: ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹
- ژانر: درام، ماجراجویی، فانتزی
این سریال داستان سه خواهر و برادر یتیم رو دنبال می‌کنه که بعد از مرگ والدینشون، تحت سرپرستی فردی مرموز و شرور به نام «کُنت اولاف» قرار می‌گیرن. برخلاف فیلم ۲۰۰۴ با بازی جیم کری، این سریال به فضای اصلی کتاب‌ها وفادارتر موند و تونست نظر مخاطبان رو بیشتر جلب کنه.
Hannibal-هانیبال
- منبع اقتباس: رمان‌های «اژدهای سرخ» (Red Dragon – ۱۹۸۱)، «هانیبال» (Hannibal – ۱۹۹۹)، و «هانیبال برمی‌خیزد» (Hannibal Rising – ۲۰۰۶) نوشته «توماس هریس»
- سال‌های پخش: ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵
- ژانر: روانشناختی، جنایی، ترسناک
این سریال بر اساس شخصیت معروف «هانیبال لکتر» ساخته شده و رابطه پیچیده بین یک روانپزشک آدم‌خوار و یک کارآگاه اف‌بی‌آی به نام «ویل گراهام» رو نشون می‌ده. برخلاف فیلم‌هایی مثل «سکوت بره‌ها» (The Silence of the Lambs)، این سریال بیشتر روی جنبه روانشناسی شخصیت‌ها تمرکز داره و با فضای تاریک و سوررئالش خیلی‌ها رو جذب کرد.
Sherlock-شرلوک
- منبع اقتباس: مجموعه داستان‌های «شرلوک هلمز» نوشته «آرتور کانن دویل»
- سال‌های پخش: ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷
- ژانر: معمایی، جنایی، درام
یه نسخه مدرن از داستان‌های «شرلوک هلمز» که با بازی «بندیکت کامبربچ» در نقش «شرلوک» و «مارتین فریمن» در نقش «واتسون»، حسابی محبوب شد. این سریال با حفظ المان‌های کلاسیک داستان‌های «شرلوک»، اونو توی دنیای امروزی روایت می‌کنه و تونست خیلی از طرفدارای ژانر معمایی رو جذب کنه.
Silo-سیلو
- منبع اقتباس: مجموعه رمان‌های «پشم» (Wool) نوشته «هیو هاوی»
- سال پخش: ۲۰۲۳ – ادامه دارد
- ژانر: علمی-تخیلی، درام، رازآلود
این سریال که بر اساس رمان علمی-تخیلی «پشم» ساخته شده، یکی از جذاب‌ترین آثار دیستوپیایی چند سال اخیر محسوب میشه. داستان درباره جامعه‌ای آخرالزمانیه که در یک سیلوی عظیم زیرزمینی زندگی می‌کنن و قوانین سختگیرانه‌ای بر زندگی اون‌ها حاکمه. مردم این دنیا باور دارن که دنیای بیرون برای زندگی غیرقابل‌تحمله، اما با پیش رفتن داستان، رازهای تاریکی از حقیقت این سیلو و گذشته‌ی بشریت فاش میشه.
The Handmaid’s Tale-سرگذشت ندیمه
- منبع اقتباس: رمان «سرگذشت ندیمه» نوشته «مارگارت اتوود»
- سال‌های پخش: ۲۰۱۷ – ادامه دارد
- ژانر: درام، علمی-تخیلی، دیستوپیایی
این سریال که بر اساس رمان مشهور «مارگارت اتوود» ساخته شده، یکی از تأثیرگذارترین آثار دیستوپیایی سال‌های اخیر محسوب میشه. داستان در آینده‌ای نزدیک اتفاق می‌افته، جایی که ایالات متحده سقوط کرده و یک حکومت تمامیت‌خواه به نام «گیلیاد» (Gilead) جای اون رو گرفته. در این جامعه، زنان آزادی‌های خودشون رو از دست دادن و «ندیمه‌ها» (Handmaids) به اجبار برای فرزندآوری برای مقامات حکومت مورد استفاده قرار می‌گیرن.
در حالی که فصل اول سریال تقریباً به‌طور کامل از کتاب اقتباس شده، فصل‌های بعدی مسیر جدیدی رو در پیش گرفتن و داستان رو فراتر از پایان کتاب اصلی گسترش دادن. این سریال به قدری موفق شد که حتی الهام‌بخش نویسنده شد تا در سال ۲۰۱۹ دنباله‌ای برای کتابش بنویسه، با نام «وصیت‌ها» (The Testaments).
-
سریال‌هایی که از بازی‌های ویدیویی اقتباس شدن:
Arcane-آرکین
- منبع اقتباس: بازی «لیگ افسانه‌ها» (League of Legends) ساخته «ریوت گیمز»
- سال پخش: ۲۰۲۱ – ادامه دارد
- ژانر: علمی-تخیلی، فانتزی، اکشن
یکی از معدود اقتباس‌های موفق از بازی‌های ویدیویی که نه تنها طرفدارهای «لیگ افسانه‌ها»، بلکه بیننده‌های عادی رو هم جذب کرد. این سریال داستان دو خواهر، «جینکس» و «وای» رو در دنیای «زاون» و «پیلتوور» روایت می‌کنه و با انیمیشن و داستان‌پردازی فوق‌العاده‌اش تحسین شد.
Halo-هیلو
- منبع اقتباس: بازی «هیلو» ساخته «اکس‌باکس گیم استودیوز»
- سال پخش: ۲۰۲۲ – ادامه دارد
- ژانر: علمی-تخیلی، اکشن
این سریال داستان نبرد بین انسان‌ها و «کاوننت‌ها» رو روایت می‌کنه. با اینکه جلوه‌های ویژه و اکشنش تحسین شد، تغییرات زیادی که در داستان ایجاد شده بود، باعث انتقاد طرفدارای بازی شد.
The Witcher-ویچر
- منبع اقتباس: مجموعه بازی‌های «ویچر» و کتابهای «آندژی ساپکوفسکی»
- سال‌های پخش: ۲۰۱۹ – ادامه دارد
- ژانر: فانتزی، اکشن، ماجراجویی
«ویچر» یکی از اقتباس‌های پرطرفدار دنیای فانتزیه که داستان شکارچی هیولا، «گرالت ریویا» رو دنبال می‌کنه. «هنری کویل» در نقش «گرالت» بازی فوق‌العاده‌ای داشت، اما از فصل چهارم «لیام همسورث» جایگزینش میشه که باعث نگرانی طرفدارها شده.
The Last of Us-آخرین بازمانده از ما
- منبع اقتباس: بازی «آخرین بازمانده از ما» ساخته «ناتی داگ»
- سال پخش: ۲۰۲۳ – ادامه دارد
- ژانر: دلهره‌آور، آخرالزمانی، اکشن
بازی The Last of Us که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد و در ۲۰۲۰ قسمت دومش عرضه شد، به دلیل داستان غنی و طرفدارهای زیاد، گزینه‌ای عالی برای اقتباس بود. اما معمولاً اقتباس‌های ویدیویی با چالش‌هایی مثل روایت پیچیده و محدودیت‌های فنی روبه‌رو می‌شن که باعث شکست بعضی از اون‌ها شده. با این حال، این اثر با حفظ تعادل بین وفاداری به منبع اصلی و ایجاد تغییرات خلاقانه، تونست نظر مثبت منتقدان و طرفدارها رو جلب کنه. یکی از بحث‌برانگیزترین نکات، انتخاب «بلا رمزی» برای نقش «الی» بود که به دلیل تفاوت ظاهری با شخصیت بازی، واکنش‌هایی به همراه داشت، اما اجرای قوی او تحسین شد. فصل دوم سریال قراره در آوریل ۲۰۲۵ (فروردین – اردیبهشت) از شبکه HBO پخش بشه. «کریگ مازن» و «نیل دراکمن» همچنان تهیه‌کننده‌های اصلی سریال هستن و بازیگرهایی مثل «بلا رمزی»، «پدرو پاسکال» و «کیتلین دیور» در نقش «ابی» در فصل جدید حضور دارن.
Fallout-فال‌اوت
- منبع اقتباس: مجموعه بازی‌های «فال‌اوت» ساخته «بتسدا گیم استودیوز»
- سال پخش: ۲۰۲۴ – ادامه دارد
- ژانر: علمی-تخیلی، آخرالزمانی، اکشن
سریال «Fallout» اقتباسی از یکی از محبوب‌ترین بازی‌های آخرالزمانیه که دنیایی پر از هرج‌ومرج، خشونت، موجودات جهش‌یافته و تکنولوژی‌های دیوانه‌وار رو به تصویر می‌کشه. داستان این مجموعه در سال ۲۲۹۶، یعنی چندین دهه بعد از جنگ هسته‌ای که دنیا رو نابود کرده، روایت میشه و قراره نگاه تازه‌ای به این دنیای پسا‌آخرالزمانی داشته باشه. یکی از ویژگی‌های خاص این سریال، وفاداری به فضای طنز تلخ و دیوانه‌وار بازی‌های «فال‌اوت» همراه با جلوه‌های بصری و طراحی دنیای جذابه. استودیو «بتسدا» (Bethesda) که خالق بازیه، در تولید سریال نقش داره، و این می‌تونه تضمین کنه که روح اصلی بازی حفظ بشه. «جاناتان نولان» و «لیزا جوی»، سازندگان سریال Westworld، هم در این پروژه حضور دارن.
از دنیای فانتزی محبوبتون بیشتر بخونین:
محبوبترینها
پشمام واقعاً نمیدونستم یعنی جین‌وو از همه قوی تر میشه بعد...
فانتزی مگ